Przecinek stawiamy:Кома ставимо:
- pomiędzy połączonymi bezpośrednio równorzędnymi wyrazami zdania pojedynczego np. Uczymy się dziś polskiego, matematyki i fizyki.- przed wyrazami i wyrażeniami powtarzanymi np. Ta książka jest bardzo, bardzo cenna.
- w zdaniach podrzędnie złożonych między zdaniem nadrzędnym i podrzędnym np. Na matematyce dowiedziałam się, że kwadrat to też prostokąt..
- w zdaniach podrzędnych wplecionych w zdania nadrzędne. W tym przypadku zdanie wplecione wydzielamy dwoma przecinkami np. Należy zgromadzić składniki, zgodnie z załączonym przepisem, i dodawać je zgodnie z podaną kolejnością..
- pomiędzy zdaniami współrzędnie złożonymi połączonymi bezspójnikowo np. Peleton ruszył, pokonał pierwszy zakręt i zatrzymał się przed przejazdem.
- rozdzielając zdania współrzędnie złożone spójnikami przeciwstawnymi (a, ale, i [gdy powtarza się w zdaniu], lecz, jednak, jednakże, zaś, wszakże, owszem, natomiast, tylko, tylko że, jedynie, przecież, raczej, tymczasem, za to) np. Skakał i wysoko, i daleko..
- rozdzielając zdania współrzędnie złożone spójnikami wynikowymi (więc, dlatego, toteż, to, zatem, wobec tego, skutkiem tego, wskutek tego) np. Był spóźniony, więc postanowił zamówić taksówkę..
- rozdzielając zdania współrzędnie złożone spójnikami wyjaśniającymi (czyli, to jest, to znaczy, innymi słowy) np. Czasowniki w języku polskim mają koniugację, czyli odmieniają się przez osoby, czasy, tryby, strony, liczby, aspekty i inne kategorie gramatyczne..
- przed powtarzającym się spójnikiem o ile pełni tę samą funkcję.
- oddzielając imiesłowy przysłówkowe zakończone na -ąc, -wszy, -łszy z wyjątkiem imiesłowu wyjąwszy, którego przecinkiem się nie wydziela np. Robiła makijaż, szykując się do wyjścia..
- przed wtrąceniami wprowadzanymi przez połączenia spójników z przysłówkami i zaimkami (albo lepiej, albo raczej, ani nawet, ani też, czy może, czy raczej, i to, lub raczej itd.).
- po wyrazach wyrażających okrzyk: ach, hej, halo, o, ho, oj. np. Halo, czy to ty?..
- oddzielając w zdaniu wyrazy i wyrażenia występujące w wołaczu np. Podaj mi tę książkę, Kasiu..
Przecinka nie stawiamy:
- przed następującymi spójnikami: albo, ani, bądź, czy, i, lub, niż, oraz, tudzież. np. Chcę zostać strażakiem albo policjantem.- przed członem porównawczym wprowadzonym przez wyrazy jak, jakby, jako, niż, niby, niby to, niczym, ni to, podobnie – chyba że mają wyraźnie charakter dopowiedzenia.np. Jesteś piękna jak róża!.
- przed spójnikiem czy łączącym zdania współrzędne rozłączne np. Idziesz na szkoły czy zostajesz w domu?.
- pomiędzy dwoma niejednorodnymi okolicznikami.
- przed itd., itp.
- po wyrazach i wyrażeniach wprowadzających takich jak: jednak, jednakże, niemniej jednak, w efekcie, w rezultacie, dlatego, dlatego też, a zatem, toteż, w praktyce, z reguły, w zasadzie, zasadniczo, przede wszystkim, na ogół, dodatkowo, podobnie, tym samym, w szczególności, ponadto, na przykład, wreszcie, jednocześnie, prawdopodobnie, w pewnym stopniu, toteż.
- po rozpoczynających zdanie wyrażeniach typu: zgodnie z, bez względu na, niezależnie od, w świetle, stosownie do, w odniesieniu do, w związku z, w odróżnieniu od, wobec, na podstawie, na mocy, w następstwie, w wyniku, w przypadku, ze względu na, na zasadzie odstępstwa od, co do, o ile nie następuje po nich żadne wtrącenie. Np. W świetle przepisów było to legalne.
- po formule kończącej list np. Z poważaniem.
Najczęstszym zastosowaniem kropki w piśmie jest zakończenie zdania lub równoważnika zdania. Bywa też często używana do tworzenia skrótów (jednak nie zawsze).
Innym zastosowaniem kropki w piśmie jest tworzenie liczebników porządkowych z liczebników głównych w skróconym, cyfrowym zapisie zdania.
Kropę stawiamy
- po liczebnikach porządkowych zapisanych cyframi arabskimi np. lata 20., 1. Pułk Czołgów. Jeśli z kontekstu jednoznacznie wynika, że został użyty liczebnik porządkowy, można kropkę pominąć.- zwyczajowo stawia się kropkę po cyfrach rzymskich w tytułach rozdziałów np. III. Zasady użycia średnika.<
- oddzielając godziny od minut np. 10.00-12.30.
- po cudzysłowie (także wtedy, gdy cytowane jest całe zdanie) np. lCarlos Ruiz Zafón napisał w książce Cień wiatru: "Książki są lustrem: widzisz w nich tylko to co, już masz w sobie".
- po nawiasie zamykającym (także wtedy, gdy w nawias wzięto całe zdanie) np. W języku polskim używamy dziesięciu znaków interpunkcyjnych (kropki, średnika, przecinka, dwukropka, myślnika, wielokropka, pytajnika, wykrzyknika, nawiasu i cudzysłowiu).
Kropki nie stawiamy
- po tytułach i nagłówkach np. Wyniki wyborów prezydenckich.- po liczebnikach porządkowych, które został zapisane cyframi rzymskimi XII wiek.
- po cyfrze oznaczającej datę, jeśli miesiąc zapisano słownie lub cyframi rzymskimi np. 11 maja, 12 III 2016 r.
- przy zapisywaniu godzin np. otwarte w godz. 10–17
Dwukropkiem wprowadzamy wyliczenia, uzasadnienia, wyszczególnienia, cytaty, wyniki oraz wyjaśnienia.
Dwukropek stawiamy
- w wyliczeniach, jeśli wyliczenie szczegółów zostało poprzedzone określeniem ogólnym np. Warto stosować znaki przestankowe: kropki, przecinki, dwukropki, średniki, wykrzykniki, pytajniki, wielokropki, myślniki, nawiasy oraz znaki cudzysłowu.- w wyliczeniach, jeśli w zdaniu występuje podmiot szeregowy i orzeczenie w liczbie mnogiej np. Moje ulubione przedmioty w liceum to: matematyka, angielski i biologia.
Dwukropka nie stawiamy:
- w wyliczeniach, jeśli składają się one tylko z dwóch wyrazów lub wyrażeń np. W szkole uczymy się języka angielskiego i polskiego.- jeśli wyliczenie nie zostało poprzedzone określeniem ogólnym, dwukropek nie jest wymagany np. Użyte znaki przestankowe to kropka, przecinek i wielokropek.
- w wyliczeniach, jeśli w zdaniu występuje podmiot szeregowy i orzeczenie w liczbie pojedynczej, dwukropek nie jest wymagany np. W rankingu krajów prowadzi Irlandia, Dania i Anglia.
Źródła danych
Zasady interpunkcji zostały opracowane na podstawie serwisu Wikipedia (licencja CC BY-SA 3.0 Unported License i GNU Free Documentation License) oraz Międzyinstytucjonalnego Przewodnika Redakcyjnego Unii Europejskiej.
Wzorce podziału wyrazów udostępnione są w ramach parkietu słowników OpenOffice na licencji LGPL 2.1.
