OSOBY:https://w8.zona.plus/movies/mest-2002
Cze'snik Raptusiewicz
Klara — jego synowica[3]
Rejent Milczek
Waclaw — syn Rejenta
Podstolina
Papkin
Dyndalski — marszalek Cze'snika
'Smigalski — dworzanin Cze'snika
Perelka — kuchmistrz Cze'snika
Mularze, hajduki, pacholki etc.
Scena na wsi.Пан Раптусевич и стряпчий Мильчек давно находятся в состоянии полувражды, а племянница Раптусевича Клара и сын Мильчека Вацлав любят друг друга и мечтают пожениться. Тут-то и появляется Иосиф Папкин, готовый на все, лишь бы доказать свою полезность!
Фильм основан на пьесе Александра Фредро — классической комедии семейного конфликта, написанной в XIX веке. Граф Фредро раскопал сюжет для пьесы в документах длившегося 30 лет в XVII веке судебного процесса, который был призван разрешить спор двух панов о правах на владение замком. Эта свара и стала фоном, на котором развенчиваются "изъяны национального характера": склочничество, мелочность, трусость, хвастовство, жадность, нетерпимость.
Zemsta” to doskonale skomponowana komedia. Główny wątek utworu dotyczy typowo szlacheckiego sporu pomiędzy parą sąsiadów mieszkających w dwóch skrzydłach zamku podzielonego murem. Cześnik to gwałtownik i choleryk, przy każdej możliwej okazji wygrażający swemu sąsiadowi. Rejent jawi się jako cichy i pokorny szlachcic, pozornie skłonny do ugody. Cały utwór opiera się głównie na kontraście charakteru tych dwu postaci. Wrogowie toczą zaciekły spór, w który przypadkiem zostają wciągnięci pozostali bohaterowie dramatu. Wątki poboczne „Zemsty” to: dzieje miłości Klary i Wacława, historia wdowy Podstoliny oraz dzieje komicznego Papkina. Każda z tych postaci odgrywa w utworze swoją własną, niepowtarzalną rolę. Wszystkie watki łączą się w jeden, zaskakujący finał.
Dzieło Fredry to jedna z najzabawniejszych polskich komedii. „Zemsta” jest przede wszystkim komedią charakterów, opierającą się na sprzeczności pomiędzy gwałtownym Cześnikiem a cichym Rejentem. W utworze znajdziemy wiele zabawnych scenek rodzajowych (komizm sytuacyjny), chociażby słynną scenę oświadczyn Papkina czy opis „bitwy” o mur. Komiczne są też niektóre wypowiedzi bohaterów (komizm słowny), tutaj prym wiedzie zdecydowanie gadatliwy Papkin, przekonany o swych niezwykłych zaletach. Zabawne jest wreszcie przekonanie Cześnika, że wymyślił „okrutną” zemstę, która pogrąży raz na zawsze Rejenta:
Czytaj więcej na https://www.bryk.pl/lektury/aleksander-fredro/zemsta.pokaz-cale-opracowanie#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=other
Фильм основан на пьесе Александра Фредро — классической комедии семейного конфликта, написанной в XIX веке. Граф Фредро раскопал сюжет для пьесы в документах длившегося 30 лет в XVII веке судебного процесса, который был призван разрешить спор двух панов о правах на владение замком. Эта свара и стала фоном, на котором развенчиваются "изъяны национального характера": склочничество, мелочность, трусость, хвастовство, жадность, нетерпимость.
Zemsta” to doskonale skomponowana komedia. Główny wątek utworu dotyczy typowo szlacheckiego sporu pomiędzy parą sąsiadów mieszkających w dwóch skrzydłach zamku podzielonego murem. Cześnik to gwałtownik i choleryk, przy każdej możliwej okazji wygrażający swemu sąsiadowi. Rejent jawi się jako cichy i pokorny szlachcic, pozornie skłonny do ugody. Cały utwór opiera się głównie na kontraście charakteru tych dwu postaci. Wrogowie toczą zaciekły spór, w który przypadkiem zostają wciągnięci pozostali bohaterowie dramatu. Wątki poboczne „Zemsty” to: dzieje miłości Klary i Wacława, historia wdowy Podstoliny oraz dzieje komicznego Papkina. Każda z tych postaci odgrywa w utworze swoją własną, niepowtarzalną rolę. Wszystkie watki łączą się w jeden, zaskakujący finał.
Dzieło Fredry to jedna z najzabawniejszych polskich komedii. „Zemsta” jest przede wszystkim komedią charakterów, opierającą się na sprzeczności pomiędzy gwałtownym Cześnikiem a cichym Rejentem. W utworze znajdziemy wiele zabawnych scenek rodzajowych (komizm sytuacyjny), chociażby słynną scenę oświadczyn Papkina czy opis „bitwy” o mur. Komiczne są też niektóre wypowiedzi bohaterów (komizm słowny), tutaj prym wiedzie zdecydowanie gadatliwy Papkin, przekonany o swych niezwykłych zaletach. Zabawne jest wreszcie przekonanie Cześnika, że wymyślił „okrutną” zemstę, która pogrąży raz na zawsze Rejenta:
Tobie żonka jakby nimfa,
Podstolinie grochowianka,
Rejentowi tęga fimfa,
A mnie zemsta doskonała.
Pomijając główne wątki i komizm utworu, „Zemsta” jest też obrazem polskiej szlachty – kłótliwej, przewrażliwionej na punkcie swojego honoru, zdolnej do walki „na śmierć i życie” o byle błahostkę. Autorowi udało się więc w lekkiej i przystępnej postaci przemycić do utworu obraz typowo szlacheckich (a może polskich?) wad.
Podstolinie grochowianka,
Rejentowi tęga fimfa,
A mnie zemsta doskonała.
Pomijając główne wątki i komizm utworu, „Zemsta” jest też obrazem polskiej szlachty – kłótliwej, przewrażliwionej na punkcie swojego honoru, zdolnej do walki „na śmierć i życie” o byle błahostkę. Autorowi udało się więc w lekkiej i przystępnej postaci przemycić do utworu obraz typowo szlacheckich (a może polskich?) wad.
Charakterystyka bohaterów
Cześnik Maciej Raptusiewicz - bohater główny, jego nazwisko pochodzi od słowa „raptus” - ktoś gwałtowny, porywczy, łatwo wybuchający gniewem. Jest cześnikiem ziemskim (w dawnej Polsce cześnik kładł przed królem potrawy) i prawnym opiekunem swej bratanicy, Klary, starym kawalerem. To czerstwy, wysoki, dobrze zbudowany mężczyzna w średnim wieku, jest gwałtowny, porywczy, wybuchowy, łatwo go rozgniewać, a wtedy staje się nieobliczalny.
Charakterystyka: gwałtowny, porywczy, wybuchowy, łatwo go rozgniewać, a wtedy staje się nieobliczalny; szczery, nieśmiały w stosunku do kobiet, dąży wprost do celu, nie umie obmyślać podstępów i forteli, budzi respekt. O takich osobach jak Cześnik mówimy, że mają temperament choleryczny, tzn. są nieopanowani, wybuchowi. Jest swarliwy, buńczuczny, nieustępliwy, pewny siebie, choć goły i bosy. Dla swych ambicji gotowy jest poświęcić szczęście Klary. Myśli o ożenku, ale wyłącznie dla majątku. Pozornie czerstwy i zdrowy, tęgi i wysoki skarży się na liczne dolegliwości, zapewne pozostałości bujnego żywota. Ruchy ma energiczne i zamaszyste, prezentuje się znakomicie w szlacheckim kontuszu. Jest wybuchowy, nawet nieobliczalny. Domownicy się go boją. Tylko wobec kobiet jest nieśmiały. Sprawia wrażenie szczerego i prostolinijnego, niezdolnego do ukucia żadnej intrygi. Jego gniew mija szybko, nie chowa urazy, ludzi traktuje szczerze. Mimo wad jest sympatyczny.
Rejent Milczek - bohater główny, jego nazwisko wskazywałoby na to, że jest człowiekiem spokojnym i łagodnym, w rzeczywistości to intrygant, który działa podstępnie i potrafi być bezwzględny nawet dla własnego syna, jedynaka. W dawnej Polsce rejent był pracownikiem sądownictwa. Milczek jest ojcem Wacława, właścicielem połowy zamku. To szczupły, drobny człowiek. Zwykle pochyla głowę i składa ręce na znak pokory. Na pozór cichy, skromny, pobożny, w rzeczywistości sprytny, chytry, podstępny, bardzo inteligentny, a przy tym wytrwały, uparty, opanowany, zawzięty, obłudny, zamknięty w sobie.
Charakterystyka: zupełne przeciwieństwo Cześnika. jest flegmatykiem, tzn. człowiekiem powolnym, cichym, upartym. Udaje pobożnego i pokornego, a jest dumny, bezwzględny i wyrachowany. Jest hipokrytą, jego zachowanie to pozory. W gruncie rzeczy jest to człowiek twardy, bez skrupułów, konsekwentnie dążący do celu. Jest też chciwy, manipuluje losem syna dla korzyści majątkowych. Mimo wszystko nie jest pozbawiony honoru.
Józef Papkin - bohater drugoplanowy, postać wzięta z epoki stanisławowskiej (epoka panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego). Szlachecki hulaka, pieczeniarz, tchórz, wesoły, pogodny „bawidamek”. Typ samochwały, zdobywca kobiecych serc. Wyraża się w sposób wykwintny, ma talent poetycki. Bezwzględny wobec ludzi o niskiej pozycji społecznej, uniżony i uprzejmy względem ludzi zamożnych. Interesowny i zakłamany. Nazywa siebie: „lwem północy”.
Klara - bohaterka drugoplanowa, bratanica Cześnika, pozostająca pod jego opieką, bardzo kocha Wacława, nie pozwala się mu jednak wykraść. Jest osobą rozsądną.
Wacław - bohater drugoplanowy, typ zalotnego kochanka, walczy o swoje szczęście, nie pozostawia losu swojemu biegowi, odważny i przedsiębiorczy.
Podstolina - bohaterka epizodyczna, wdowa, która pochowała już trzech mężów. Ładna, choć starzejąca się dama, pragnąca zwabić następnego małżonka: „chciałam za mąż wyjść czym prędzej, by nie zostać całkiem w nędzy”. Jest zatem nieco wyrachowana.
Dyndalski - marszałek,
Śmigalski - dworzanin, postacie epizodyczne
Perełka - kuchmistrz.
Czas i miejsce akcji
Akcja komedii rozgrywa się na początku XIX w. Miejscem akcji jest podzielony na połowę zamek, ale nie można dokładnie określić jego położenia.
Geneza utworu i gatunek
GENEZA: W 1828 r. A. Fredro ożenił się z Zofią z Jabłonowskich Skarbkową. Żona wniosła mu w posagu tzw. klucz korczyński z połową starego zamku w Odrzykoniu. Studiując dokumenty związane z historią świeżo otrzymanego majątku, Fredro natrafił na akta procesowe właścicieli zamku odrzykońskiego z pierwszej połowy XVII wieku: Piotra Firleja i Jana Skotnickiego. Ich historia stała się inspiracją do napisania Zemsty.
GATUNEK: Komedia - utwór o wartkiej, żywej akcji, który zawsze kończy się pomyślnie i obfituje w zabawne wydarzenia, śmieszne postacie, zabawny język. Czynnikiem wpływającym na rozwój akcji w dramacie (także komedii) jest konflikt i intryga.
Konflikt - jeden z wyznaczników akcji w dramacie, zderzenie przeciwstawnych dążeń osób dramatu.
Intryga - działania jednej postaci skierowane przeciw drugiej, ich wynikiem jest zmiana sytuacji bohatera, czyli tzw. perypetia - nagły zwrot akcji.
Konflikt i intryga w Zemście
Podstawowy konflikt dramatyczny w Zemście polega na ścieraniu się poglądów Cześnika i Rejenta dotyczących kwestii muru granicznego. Rejent naprawia mur, Cześnik nie godzi się na tę naprawę. Konflikt ujawnia się podczas zawiązania akcji, gdy Cześnik wyprawia zbrojnych pachołków, którym przewodzi Papkin, by zburzyli mur naprawiany przez Rejenta.
Przyczyną tego konfliktu jest różnica charakterów i interesów głównych bohaterów komedii.
Akcję Zemsty dwa razy kształtuje intryga:
- po pierwsze intryga Rejenta: chce on ożenić Wacława z Podstoliną na złość Cześnikowi, który jest z nią zaręczony; wynikła stąd perypetia - Cześnik nie żeni się z Podstoliną, która zrywa zaręczyny;
- po drugie intryga Cześnika: na złość Rejentowi wydaje Klarę za Wacława; wynikła stąd perypetia - nie dochodzi do pojedynku Cześnika z Rejentem, który mógłby się skończyć źle (nie byłoby komedii), zwaśnieni sąsiedzi godzą się.
Problematyka
Motto komedii brzmi:
„Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało.
Bywa z węża dryjakiew, złe często dobremu okazyją daje”.
Mimo że obaj główni bohaterowie komedii mają same wady, a ich postępowanie oceniamy dość surowo, utwór budzi śmiech. Jak przystało na komedię wszystko dobrze się kończy, a tytułowa zemsta prowadzi do pogodzenia dwóch od lat zwaśnionych sąsiadów i ślubu dwojga zakochanych - Klary i Wacława. Główni bohaterowie bardzo zabawnie się na sobie „zemścili”. Cześnik na skutek własnych intryg utracił majątek Klary (pierwotnie zamierzał ją poślubić, by otrzymać jej wiano). Obaj z Rejentem przyczynili się do sfinalizowania ślubu dwojga zakochanych: Wacława i Klary. Zemsta zatem kończy się szczęśliwie.
Aleksander Fredro po mistrzowsku operuje wszystkimi rodzajami komizmu:
- przykłady komizmu sytuacji: rozmowa Papkina z Milczkiem, w czasie której Rejent udaje pokornego sługę, aby nagle pokazać swoje prawdziwe oblicze; rozmowa Papkina i Klary, zakończona prośbą panny o krokodyla; scena, w której Dyndalski pisze list „jakby Klara do Wacława”;
- przykłady komizmu słowa: wtrącanie przez Rejenta słów „Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba” w sytuacji, kiedy zmusza innych, by spełniali jego wolę;
- przykłady komizmu postaci: niewątpliwie najkomiczniejszą postacią Zemsty jest Papkin (parodia żołnierza), śmieszna jest także podstarzała Podstolina, kiedy zaleca się do Wacława, śmieszny bywa Cześnik w swoim zacietrzewieniu.
Biografia autora
Aleksander Fredro żył w latach 1793-1876. Pochodził z bogatej rodziny szlacheckiej. Uczył się w domu. W 1809 r., po wejściu J. Poniatowskiego do Galicji, zaciągnął się do armii Księstwa Warszawskiego; uczestniczył w wojnie francusko-rosyjskiej w 1812 r. (uciekł z niewoli rosyjskiej), w kampanii 1813-1814 był oficerem, ordynansem w sztabie cesarskim. Wraz z cofającymi się wojskami dotarł do Paryża. Tam zetknął się z komedią dell'arte - rodzajem komedii uprawianym wówczas również przez twórców francuskich. W 1815 r. wrócił do rodzinnego majątku Beńkowa Wisznia pod Lwowem. W latach 1850-1855 przebywał we Francji (w Paryżu). Po powrocie osiedlił się we Lwowie.
Najważniejsze jego dramaty to m.in. Pan Geldhab, Mąż i żona, Cudzoziemczyzna, Śluby panieńskie, Pan Jowialski, Damy i huzary, Wielki człowiek do małych interesów, Rewolwer. Do jednych z najczęściej grywanych i lubianych należy, napisana w latach 1832-1833, Zemsta. Aleksander Fredro pisywał również bajki dla dzieci, utwory poetyckie i opowiadania.
Czytaj więcej na https://www.bryk.pl/lektury/aleksander-fredro/zemsta.pokaz-cale-opracowanie#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=other
Біографія https://uk.wikipedia.org/wiki/Александер_Фредро
Народився у багатій шляхетській (колись сенаторській) родині. Батько — Яцек Фредро (у 1822 року отримав спадковий австрійський графський титул), член Галицького станового сейму, віце-маршалок у 1817 році. Мати — дружина батька графиня Марія[5] Дембінська.
Освіту отримав вдома, ніколи не навчався у громадських навчальних закладах.
Після загибелі матері — Маріанни Фредро — під час пожежі у родинному маєтку в Беньковій Вишні (1806) разом з батьком, Яцеком Фредром, переїхав до Львова.
1809 — в ранзі поручника записався до 11-го уланського полку армії Герцогства Варшавського, який формувався у Львові, згодом брав участь у поході військ Наполеона на Москву. Брав участь у Бородинській битві. 1812 — отримав Золотий Хрест Virtuti Militariза участь у поході Наполеона на Москву. 1814 — був відзначений хрестом «Почесного Легіону».
1815 — після зречення Наполеона повернувся на Батьківщину, де зайнявся господарством у родинному маєтку Бенькова Вишня. Залишаючи Париж, написав: Wyjechaliśmy razem, z odmiennych pobudek: Napoleon na Elbę, ja zasię do Rudek («Виїхали разом, але з різних мотивів: Наполеон на Ельбу, а я собі до Рудок»). Вступив до люблінської масонської ложі.
1828 — одружився з графинею Зофією Скарбек (донька Юзефа, внучка Роха Міхала Яблоновських), до якої сватався 11 років. Вона перед цим була дружиною Станіслава Скарбека — фундатора будівництва теперішнього Національного академічного українського драматичного театру імені Марії Заньковецької, з яким розлучилась після судових засідань 3 березня, 7 травня 1828 року.[6]
1828 — після смерті батька успадкував і примножив батьківський маєток. На той час був автором кільканадцяти комедій. У 1829році вступив до Товариства друзів науки.
1839 року разом з Лєоном Людвіком Сапеґою запропонував спорудити залізницю Бохня — Львів — Бережани.[7]
1846 — після 18 років життя на селі подружжя Фредрів оселилося у Львові, на «Хорунщизні» (тепер район вул. Чайковського).
1848 — під час «Весни народів» був членом польської Центральної національної ради. Також був обраний головою окружного відділу цієї ради в Рудках.[8]
1850–1855 (з невеликими перервами) — мешкав у Франції, де після придушення угорської революції 1848—1849 переховувався його син Ян-Александер Фредро (також комедіограф, але маловідомий).
Після повернення сина Яна Александра осів у власному «двірку» на Хорущині у Львові.
З 1861 року був послом Галицького крайового сейму, клопотав про побудову в Галичині першої залізниці, організував Земське Кредитове Товариство та Галицьку Ощадну Касу.
Похований у родинній крипті костелу в Рудках (тепер Львівська область). У 1970-х рр. знавець і шанувальник творчості Фредра, вроцлавський професор Богдан Закшевський, відвідавши Рудки, викрав один із пальців скелету драматурга. Ці кістки були замуровані в стіні костелу святого Маврикія у Вроцлаві.
Його дочка, Софія Людвіка Цецилія Констанція (1837–1904), 1861 року вийшла заміж за графа Яна Кантія Реміґіана Шептицького. Від цього шлюбу народився Роман Шептицький, майбутній митрополит Андрей.
Особа А.Фредра була сповнена суперечностей: активний і заангажований у громадські справи, водночас шукав самотності і виявляв схильність до мізантропії. В останні роки життя серйозно хворів і провів їх здаля від світу, у вузькому родинному колі.
Був автором комедій звичаїв із життя шляхти, здебільшого провінційної. Писав вірші, поеми, афоризми. Належав до доби романтизму, але був далекий від цього стилю, через що його критикували Северин Гощинський і Лешек Дунін-Борковський. Ця критика примусила Фредра на 18 років відійти від літературної творчості.
Твори Фредра належать до золотого фонду польської літератури. Його байки в Польщі віддавна ввійшли до програми дитячого читання
